Goed om te weten
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest staat nog steeds voor een aantal grote uitdagingen op het vlak van preventie. Een ervan is baarmoederhalskanker, dat in 99% van de gevallen in verband wordt gebracht met een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Ondanks de inspanningen om te screenen op en vaccineren tegen HPV-infectie, komt de ziekte nog steeds veel te vaak voor, vooral bij vrouwen tussen de 25 en 44 jaar. In 2021 was die vorm van kanker verantwoordelijk voor 164 sterfgevallen in België. In hetzelfde jaar werden 40 nieuwe gevallen geregistreerd in Brussel, waarvan 34 bij vrouwen tussen 25 en 64 jaar.
Een combinatie van regelmatige screening (essentieel omdat de vroege stadia vaak asymptomatisch zijn) en HPV-vaccinatie zou 9 van de 10 gevallen van baarmoederhals-kanker kunnen voorkomen.
Er zijn tegenwoordig veel tools en hulpmiddelen beschikbaar voor professionals in de welzijns- en gezondheidssector, die een sleutelrol spelen bij die preventie. Hieronder vind je een (niet-uitputtend) repertorium van die tools en hulpmiddelen, zowel op het niveau van het Gewest als in de 5 zorgzones.
Aandachtspunten voor professionals
In Brussel, een kosmopolitische stad met een grote culturele en taalkundige diversiteit, zijn er aanzienlijke uitdagingen op het gebied van communicatie en ongelijkheden in de toegang tot gezondheidszorg die niet over het hoofd gezien mogen worden.
Voor dit thema is de toegang tot screening- en preventiediensten voor vrouwen in kwetsbare situaties (migranten, mensen zonder papieren of vrouwen in zeer precaire situaties) een bijzonder grote uitdaging. Ze hebben duidelijke en cultureel aangepaste informatie nodig, evenals medische, psychologische en sociale ondersteuning die is afgestemd op hun situatie.
De kennis over baarmoederhalskanker evolueert en wordt regelmatig gedocumenteerd. Sommige van de onderstaande hulpmiddelen zijn bedoeld om professionals op de hoogte te houden van de meest recente aanbevelingen voor preventie, screening, behandeling en omgaan met de nevenwerkingen van baarmoederhalskanker. Bijscholing over die onderwerpen is essentieel om optimale doorverwijzing en zorg te garanderen.
Preventie in de praktijk
Vaccinatie
– aanbevolen voor kinderen van 9 tot 14 jaar.
– gratis aangeboden via de medische dienst van scholen aan alle meisjes en jongens van 13-14 jaar of die naar het 2e jaar secundair onderwijs of het 1e gedifferentieerde jaar gaan.
– gratis in het kader van het vaccinatieprogramma voor alle tieners tot en met 18 jaar.
– effectiever als de inenting vóór de eerste geslachtsgemeenschap gebeurt.
– ook doeltreffend bij volwassenen (tot 45 jaar).
Meer informatie: Les infections à papillomavirus humains | vaccination-info
Screening
Tot 31/12/2024: terugbetaling van screening (uitstrijkje) om de 3 jaar voor alle vrouwen vanaf 25 jaar, in de vorm van cytologisch onderzoek.
Vanaf 1 januari 2025: voor vrouwen van 30 jaar en ouder wordt dat onderzoek vervangen door een effectievere screeningsmethode die slechts om de vijf jaar hoeft te worden uitgevoerd: de HPV-test. Die test wordt uitgevoerd door een huisarts of gynaecoloog door middel van een baarmoederhalsuitstrijkje. Dat is een PCR-test die bij vrouwen zoekt naar de aanwezigheid van het hoog-risico HPV-virus. Elke vrouw die ouder is dan 30 kan een HPV-test ondergaan. Tussen 25 en 30 jaar wordt nog steeds de oude screeningstest gebruikt.
De nieuwe richtlijnen, de veranderingen in de nomenclatuur en de lijst met goedgekeurde HPV-tests zijn hier beschikbaar: Introductie van de HPV-test in baarmoederhalskankerscreening in België (bron: Sciensano)
Tools en hulpmiddelen
Waar screenen?
• Bij de huisarts: Brusselaars kunnen het nummer 1710 bellen om een huisarts in Brussel te vinden
• Bij de eigen gynaecoloog. Je kan controleren of een gynaecoloog geconventioneerd is op de website van het RIZIV met behulp van de zoekmachine (RIZIV – Zoeken).
• In een centrum voor gezinsplanning
- Fédération des centres pluralistes de planning familial
Emile de Becolaan 109, 1050 Elsene – 02 514 61 03
Volledige lijst, adres en contactgegevens: fcppf.be/les-centres-de-planning-familial/coordonnees/ - Fédération laïque de centres de planning familial
Tulpstraat 34, 1050 Elsene – 02 502 82 03
Volledige lijst, adres en contactgegevens – www.planningfamilial.net/liste-des-centres/
Opleiding in screening op baarmoederhalskanker
Praktische en concrete opleiding over screening op 3 vormen van kanker (baarmoederhals¬kanker, dikkedarmkanker en borstkanker).
– Gratis opleiding van 2 uur; de datum wordt op aanvraag vastgelegd.
– Voor huisartsen
– Georganiseerd door PromoSanté en MG asbl
– Voor meer informatie: 02 218 85 95 – promosante.be/wp-content/uploads/2019/05/Formation-Dépistage-Cancers.pdf
Informatiebrochure
– Brochures van het onderzoekslaboratorium van MSD Belgium
– Voor volwassenen: informatie en sensibilisering over HPV-vaccinatie beschikbaar hier.
– Voor tieners: essentiële informatie over HPV beschikbaar hier.
7 feiten die je moet weten over het humaan papillomavirus (HPV)
– Website gemaakt door O’Yes asbl met informatie over HPV en vaccinatie (video’s en artikelen)
– Voor het grote publiek
– Voor meer informatie, bezoek les-hpv.be – Filles et Garçons, ça nous concerne!
Save the date
Zie hieronder voor activiteiten in de zorgzones.
Referenties:
1. Sciensano.be [Internet]. [geciteerd 29 nov. 2024]. Baarmoederhalskanker wereldwijd in kaart gebracht Beschikbaar op: https://www.sciensano.be/nl/pershoek/baarmoederhalskanker-wereldwijd-kaart-gebracht
2. Belgian Cancer Registry. Indicateurs d’évaluation du dépistage du cancer du col de l’utérus à Bruxelles : années 2019-2022 (Evaluatie-indicatoren voor baarmoederhalskankerscreening in Brussel: jaren 2019-2022); P: 3-4 [Internet] Brussel: Stichting Kankerregister; 2024. Beschikbaar op: https://kankerregister.org/sites/default/files/2024/Indicateurs d’évaluation dépistage du cancer du col de l’utérus 2019-2022 – Bruxelles.pdf.
3. Stichting tegen kanker. [geciteerd 29 nov. 2024]. Baarmoederhalskanker. Beschikbaar op: https://kanker.be/kanker/baarmoederhalskanker/