In het UZ Brussel wordt de tool van Born in Belgium Professionals (BIB) al meer dan twee jaar gebruikt voor de screening van psychosociale kwetsbaarheid tijdens de zwangerschap en het aanbieden van aangepaste zorgpaden.

De tool bestaat uit een vragenlijst die toelaat om te screenen naar psychosociale kwetsbaarheid. Deze vragenlijst wordt meestal in het eerste trimester van de zwangerschap afgenomen door de vroedvrouwen. Stel dat de vrouw voor een eerste consultatie in het ziekenhuis bij een vroedvrouw komt en er is tijd voor, dan kan de vragenlijst dan afgenomen worden, voor zover de zwangere vrouw hierover voldoende werd geïnformeerd en zij hiervoor haar toestemming heeft gegeven.

Zeynep: ‘Als ze de eerste keer in het ziekenhuis komt bij een arts, dan zal een korte inleiding gegeven worden over Born in Belgium Professionals en dan is het de bedoeling dat de vrouw binnen een termijn van ongeveer twee weken wordt ingepland in de lijst van prenatale consultaties en daar zal de vragenlijst afgenomen worden. We weten dat de vaste artsen het project van Born in Belgium Professionals bespreken bij de eerste consultatie. Toch zou het ook nuttig zijn als er in het zwangerschapsdossier een pop up zou komen om, waar nodig, de zorgverleners eraan te herinneren om de BIB-vragenlijst in te plannen.’

Hoeveel vroedvrouwen gebruiken de tool?

Er zijn 5 vroedvrouwen die consulteren en zij kregen allemaal de kans om de opleiding “niet stigmatiserend screenen” te volgen. In de praktijk zijn er specifieke lijsten (‘BIB-lijsten’), die door twee vroedvrouwen worden bemand. Het is de bedoeling dat de volledige vragenlijst bij alle zwangeren systematisch wordt afgenomen, nadat de vrouw hiervoor haar toestemming heeft gegeven.

Hoe gebeurt de screening?

Zeynep: ‘Ik begin met mezelf voor te stellen aan de zwangere vrouw, daarna neem ik de tijd om te vragen hoe het met haar gaat. Ik doe de medische onderzoeken en zorg ervoor dat de mama het hartje van het kindje goed hoort. Dan vertel ik over Born in Belgium, en dat we in het UZ Brussel niet alleen beschikbaar zijn om te helpen op medisch vlak maar ook op het vlak van psychisch welzijn. Dat we daarvoor een vragenlijst ter beschikking hebben, die niet verplicht is, maar die wel kan helpen om sommige kwetsbaarheden zo vroeg mogelijk in de zwangerschap te detecteren en waar nodig hulp te bieden. Ik leg alles rustig uit en bijna alle vrouwen zijn akkoord voor het afnemen van de vragenlijst. Ik vertel dat er ook delicate vragen bij zitten, en ik probeer deze goed te kaderen. Ik leg haar ook uit dat haar persoonlijke gegevens bewaard worden in het zwangerschapsdossier en enkel zichtbaar zijn voor de zorgverleners met wie zij een therapeutische relatie heeft.’

‘Ik stel de vragen zo genuanceerd mogelijk en geef de vrouw de kans om daarop in te pikken als ze daar nood aan heeft. Het is handig dat de tool geïntegreerd is in het zwangerschapsdossier. Er komen regelmatig heel wat kwetsbaarheden aan het licht, zoals financiële problemen of problemen met de huisvesting. Vaak komen ook psychologische problemen naar boven, zoals angst of depressie. Soms zijn er traumatische ervaringen geweest.’

Hoe gebeurt de doorverwijzing?

‘Als uit de vragenlijst kwetsbaarheden naar boven komen, gaan we zorgen voor de juiste doorverwijzingen. Voor psychologische problemen kunnen we naar de psychologe van de prenatale consulatie doorverwijzen. Sommige zwangere vrouwen staan hiervoor open, andere wachten nog even af. Ze weten dat de hulp er is en soms willen ze daar later in de zwangerschap wel gebruik van maken. In geval van socio-economische problemen vragen we of er al hulp is, en soms verwijzen we door naar Kind & Gezin die een wekelijkse raadpleging hebben in het UZ Brussel. Ook naar het CAW of het OCMW verwijzen we regelmatig door. Soms zijn er ook verwijzingen naar de sociaal verpleegkundige in het ziekenhuis, bijvoorbeeld bij middelengebruik of ernstige problemen met de huisvesting.’

Is er nu meer multidisciplinair overleg?

Zeynep: ‘Ja, er is maandelijks multidisciplinair overleg, waarin de dossiers met de meeste kwetsbaarheden worden besproken. De zorgverleners die uitgenodigd worden voor dit overleg zijn de sociaal verpleegkundige, de verpleegkundige van Kind & Gezin, een of meerdere vroedvrouwen, een gynaecoloog, de psychologe van prenatale, een psychiater en een kinderpsychiater. Als vroedvrouw ben ik er ook bij. Als er belangrijke aandachtspunten zijn, schrijf ik ze bovenaan het dossier bij de aandachtspunten. Het gebeurt ook dat we de tool van Born in Belgium openen om te kijken of er nog actiepunten zijn. De collega’s van Kind & Gezin hebben ook toegang tot de tool en schrijven daar soms ook notities in of duiden aan als er iets veranderd is.’

Gebeurt er ook een herscreening?

Zeynep: ‘Neen, die gewoonte hebben we nog niet, ook door tijdsgebrek, maar we vragen bij een volgende consultatie wel of de mutualiteit bijvoorbeeld intussen in orde is en of de vrouw bij de psycholoog is geweest. We vullen de nodige aandachtspunten in. We duiden ook sommige zaken aan in het medisch dossier.’

Welke impact heeft de tool op de relatie met de zwangere vrouw?

Zeynep: ‘Er is een positieve impact op de relatie met de zwangere vrouwen. De meesten vinden de tool nuttig en zijn dankbaar dat er naar hun welzijn wordt gepeild. De meerderheid is daarover blij verrast. Hoewel we geen mirakeloplossing bieden voor hun moeilijkheden, kunnen zij, met de zorgpaden die wij hen aanbieden, sommige problemen al vroeg in de zwangerschap aanpakken om een zo kansrijk mogelijke start te bieden aan hun baby.’